Nunanut allanut sillimaniarnermullu politikki
Naalakkersuisut naalagaaffinnik allanik nunarsuarmilu kattuffissuarnik isumaqatiginninniarnissaminnut isumaqatigiissusiornissamullu piginnaatitaapput. Suliassaqarfiit tamakkiisumik tiguneqarsimasut iluini Kalaallit Nunaanuinnaq attuumassutillit pineqartillugit. Suliassat nunanut allanut tunngasut Nunanut Allanut Pisortaqarfimmit Danmarkimilu Udenrigsministeria qanimut suleqatigineratigut isumagineqartarput.
Territorium og havret
Kalaallit Nunaanni imartaq 3 sømilinik annertussuseqarpoq. Taassuma saniatigut aningaasaqarnermut tunngasut Kalaallit Nunaata nammineq pigisai 200 sømilit tikillugit killiffeqarput, killeqarfiit aalisarnermut aatsitassanut uulianut gassinullu immikkut pisinnaatitaaffinnik tunisipput. Killeqarfiit taakku nunanut allanut aveqatigiiffiugaangat isumaqatigiissusiortoqartarsimavoq qiterpiaagut killeqarfiliisarneq tunngavigalugu. Tamanna Norgep eqqaani Jan Mayenimi Svalbardimiluu kiisalu Islandimut Canadamullu attaveqartarnermut atuuppoq.
Kalaallit Nunaata Canadallu 1974-imi nunap pissusiitigut (geologiskimik) nunavissuit sinerissap qanittuaniittumi killilernerinut tunngasumik iluarsiinissaq Canadamit kinguarsarneqarpoq. Tassani pineqarluni qeqertaq Tartupaluk Naalagaaffeqatigiit Canadallu tamarmik perusutaat.
Imaani pisinnaatitaaffiit pillugit FN-ip isumaqatigiissutaa Inatsisartut isumaqatigiissutigereerpaat (UNCLOS). Imaani pisinnaatitaaffiit pillugit isumaqatigiissummi immikkoortoq 76 naapertorlugu avammut 200 sømil qaangerlugit immap naqqata nunavimmut atasortaata piumasaqaatiginiarlugu uppernarsaasiinissaq pillugu misissuinermut Namminersorlutik Oqartussat naalagaaffimmi oqartussat aamma Savalimmiut suleqatigalugit suliaqarput. Tassani pineqarlutik Kalaallit Nunaata avannaata avannarpasinnerusuaniittut, avannaata kangiata kangerpasinnerusuaniittut kujataatalu kujasinnerusortaaniittut pineqarput.
Imaani pisinnaatitaaffiit pillugit isumaqatigiissutip atsiorneqarnerata kingorna kingusinnerpaamik ukiut qulit kingorna taamatut piumasaqarneq ilisimatusarnikkut uppernarsarneqarsimasussaavoq, tassa Kalaallit Nunaat eqqarsaatigalugu kingusinnerpaamik 2014-imi.
Naalagaaffeqatigiiffik 2012-imi junimi nunaviup toqqavia pillugu Kalaallit Nunaata kujataata kujataaniittup killilerneranut aamma 2013-imi Kalaallit Nunaata kangiata avannaata nunaviup toqqavia pillugu FN-imut piumasaqaateqarpoq. Kalaallit Nunaata kangiata avannaanut tunngasoq naatsorsuutigineqarpoq 2014-ip naanerani suliaralugu naammassineqassasoq. Nunap toqqavii Kalaallit Nunaanut nunanullu allanut ataatsikkut atappata, tamanna aaqqiviginiarneqassaaq illuatungeriilluni isumaqatiginninniarnikkut.
Imaani pisinnaatitaaffiit pillugit FN-ip isumaqatigiissutaa aamma nunaviup toqqavia atasortaa pillugu ataatsimiitsitaliarsuaq uani atuarsinnaavatit: www.un.org aamma www.a76.dk
Illersornissaq isumannaallisaanerlu
Amerikarmiut Kalaallit Nunaanni sakkutooqarfeqarnerat pillugu isumaqatigiissut pillugu isumaqatigiissuteqarnikkut toqqammaviusoq tassaavoq Illersornissaq pillugu Isumaqatigiissut 27. april 1951-imeersoq.
Illersornissaq pillugu isumaqatigiissut pillugu kingullermik isumaqatigiinniarnerit 2004-mi Igalikumi isumaqatigiissuteqarnikkut naammassineqarput, tamatumunngalu ilaapput teknikikkut aningaasaqarnikkullu suleqatigiinnissaq Join Komitémik taasaq kiisalu avatangiisit pillugit isumaqatigiissut. Nammersorlutik Oqartussat aamma forsvarsminiteriet qanimut Issittumi suliassat pillugit suleqatigiipput, 2015-imi suliassanik pilersaarusiorneq naammassineqassasoq naatsorsuutigineqarpoq.
Kalaallit Nunanni avataanilu aallartitaqarfiit sinniisoqarfiillu
Nunat uku Kalaallit Nunaanni honorære konsulatinik imaluunniit generalkonsulatinik aallartitaqarput: Belgien, Canada, Frankrig, Holland, Island, Luxembourg, Norge, Storbritannien, Sverige aamma Tyskland, taakkuani aallartitat tamarmik Nuummiipput.
Island Tasiilami aallartitaqarpoq Letlandilu Qaqortumi aallartitaqarluni. 2013-imi ukiakkut Islandi generalkonsulatimik Nuummi aammaavoq. Italiap konsulatia 2012-imi Ilulissaniittoq atorunnaarpoq, kisianni aallartitatut allaffeqarfik suli atuuppoq.
Kalaallit Nunaanni Namminersorneq pillugu inatsimmi Kalaallit Nunaat nunani allani qallunaat ambassadiini sinniisussanik aallartitaqarsinnaaneranut periarfissaqarpoq. Taamaattumik Naalakkersuisut 1992-imiilli Bruxellesimi Sinniisoqarfeqarpoq aammalu 2014-imit Washingtonimi.
Kalaallit Nunaata Københavnimi Sinniisoqarfia
Kalaallit Nunaata Københavnimi sinniisuutitaqarfia Naalakkersuisut siulittaasuata naalakkersuisoqarfiata ataani immikkoortuuvoq. Sinniisoqarfik Savalimmiut sinniisoqarfiat Islandillu sinniisoqarfia ineqatigalugit siornatigut KGH-p quersuani Nordatlantens Bryggemi Strandstrædemiippoq.
Sinniisoqarfiup Naalakkersuisut, Inatsisartut, Namminersorlutik Oqartussat, Namminersorlutik Oqartussat suliffeqarfiutaat aamma kommunit Danmarkimi oqartussat nunanilu allani oqartussat sinnissallugit pisussaavoq. Danmarkimi nunanilu allani isumaqatigiissutinut tunngasut aamma suleqatigiilluni suliassat suliarisussaavai.
Kalaallit Nunaata Bruxellesimi Sinniisoqarfia
Kalaallit Nunaata Bruxellesimi sinniisuutitaqarfia Naalakkersuisut siulittaasuata oqartussaaffianut ilaavoq.
Sinniiisoqarfik Savalimmiormiut Sinniisoqarfiat, Danmarkip EUmut Sinniisoqarfiat aamma Danmarkip aallartitaqarfia adresseqatigalugit Bruxellimi inissisimavoq.
Sinniisoqarfiup Kalaallit Nunaata EU-mut soqutigisai pingaarnerit isumagisarivai. Kalaallit Nunaat OLT-mik aaqqissuussinermut ilaavoq (Nunat Imarpiup illuatungaaniittut aamma killeqarfiit), inatsisit tunngavigalugit Kalaallit Nunaata Danmarkimut aamma EU-mut atanermigut OLT ilaaffigilernikuuaa.
Kalaallit Nunaat EU-mut isumaqatigiissutaat arlaqartut nalilersorneqarlutillu isumaqatiginninniutigineqartarput, isumaqatigiissutit pineqartut tassaapput, Ilinniagaqarneq pillugu suleqatigiinnissamik isumaqatigiissut aamma Aalisarneq pillugu suleqatigiinnissamik isumaqatigiissut.
Kalaallit Nunaata Washington D.C.-mi Sinniisoqarfia
Kalaallit Nunaata Washington D.C.-mi Sinniisoqarfia Nunanut Allanut Pisortaqarfiup ataani inissisimavoq, Aningaasaqarnermut, Aatsitassanut aammalu Nunanut Allanut Naalakkersuisumut attaveqartuulluni.
Sinniisoqarfiup Danmarkip USA-mi ambassadia najugaqatigaa, ullumikkullu ataatsimik aallartitaqarluni. Pilersaarutaavoq sinniisoqarfik Bruxellesimi Sinniisoqarfiup aaqqiissuussaanerata assiganik ineriartortinneqarnissaa.
USA-mi issittoq pillugu soqutiginninneq pingaartitsinerlu annertusiartorpoq Kalaallit Nunaatalu susassaqarfiinut ilaavoq Amerika Avannarliup nunavissuani peqataatinneqarnissaq, Kalaallit Nunaata isumaanik susassaqarfiinillu siammarterinissaq ingerlatsinissalu anguniarlugit.
Apriili 2015-imi ukiunilu tulliuttuni marlunni USA Issittumi Siunnersuisoqatigiinni siulittaasunngorpoq, pinngitsoorneqarsinnaanngilarlu Kalaallit Nunaata susassaqarfii USA-mut ingerlateqqinneqarsinnaanissaat, USA Issittumi susassaqarfimmini nalerisaanerata annertusiartornera ilutigalugu.
Politikkikkuinnaanngitsoq, aammali niuernermi, aningaasaqarnermi, piorsarsimassusermi aammalu ilisimatusarnikkut suliassaqarfinni Kalaallit Nunaata inerisarneqarniissaa periarfissallu naassaassaasut amerikarmiut nioqquteqarfianni ersarsissarneqarnissaat suli pingaartuuvoq.
Nittartakkat
Kalaallit Nunaanni Namminersorlutik Oqartussat, Naalakkersuitu aammalu Kalaallit Nunaata Sinniisoqarfii pillugit nittartakkani: www.naalakkersuisut.gl –imi aammalu www.inatsisartut.gl –imi annertunerusumik atuartoqarsinnaavoq.
Issittumi Siunnersuisoqatigiit
Issittumi Siunnersuisoqatigiit USA-mit, Canadamit, Ruslandimit, Finlandimit, Sverigemit, Norgemik, Islandimit aammali Danmarkimit/Kalaallit Nunaannit/Savalimmiunit ilaasortaqarput. Issittumi nunap inoqqaavisa kattuffii arfinillit Siunnersuisoqatigiit sulinerini peqataasarput. Aleut International Association (AIA), Arctic Athabaskan Council (AAC), Gwich’in Council International (GCI), Inuit Circumpolar Council (ICC), Raipon aammalu The Saami Council.
Siunnersuisoqatigiit ilisimatusarnermi sulinerat suleqatigiinnut eqimattanut arfinilinnut aaqqissuunneqarsimavoq, tassani Kalaallit Nunaat suleqataavoq amerlanertigullu sulianut tunniusseqataasarluni. Ukiuni 2015-mit 2017-imut USA-p Issittumi Siunnersuisoqatgiit siulittaasuuffigaa. Amerikarmiullu siulittaasuunerisa ataanniipputtaaq immikkut iliuuseqarnissamut suliaqarfiit pingasut aammalu ilisimasallit pingaarnerit.
Issittumi Siunnersuisoqatigiit pillugit nittartakkami: www.arctic-council.org –imi annertunerusumik atuartoqarsinnaavoq.
Nunani avannarlerni suleqatigiinneq
Nunat avannarliit suleqatigiinnerat pisortatigoortumik Helfsingforsaftalen 1962-imeersumik tunngaveqarpoq. Isumaqatigiissut arlaleriarluni allanngortinneqartarsimavoq kingullermik 1996-imi. 1. januar 1984-imi Kalaallit Nunaat Savalimmiut Ålandilu peqatigalugit isumaqatigiissummut ilanngunneqarput. Danmark, Finland, Island, Norge aamma Sverigi Helsingforsaftalimi Nordisk Rådip Nodisk Ministerrådillu suleqatigiinnissamik inatsisaat allaqqapput.
Nunat Avannarliit Siunnersuisoqatigiivi
Kalaallit Nunaat Nordisk Rådimi marlunnik Inatsisartunit qinerneqarsimasunit ilaasortaatitaqarpoq, nunat inatsisartuisa suleqatigiiffigisaanni, Nordisk Ministerrådimut ukiumoortumik nalinginnaasumik katersuutereeraanngat Nordisk Ministerrådiamut aamma/imaluunniit nunanut avannarlernut tallimanut aamma/imaluunniit Kalaallit Nunaanut, Savalimmiunut Ålandimullu inassuteqaatinik (rekommandationinik) aalajangeriikkanik nassiussisarput.
Nunani Avannarlerni Ministerit Siunnersuisoqatigiivi
Nunani Avannarlerni Ministerit Siunnersuisoqarigiivi naalakkersuisut suleqatigiiffigivaat. Inuiaat akornanni paaseqatigiinnermik, isumaqatigiissuteqarneq tunngavigalugu sulinissamik Nunani Avannarlerni Ministerit Siunnersuisoqatigiivi tunngaveqarpoq naalagaaffiillu qullersaannit ingerlanneqarnani. Kalaallit nunaat isumaqatiginninniarnerni tamani siunnersuuteqarnissaminut peqataanissaminullu pissussaaffeqarpoq. Kalaallit Ministerit Siunnersuisoqatigiivini qinersisussaatitaanngilaq, kisianni Ministerit Siunnersuisoqatigiivisa aaliangiussaannut akuersisinnaavoq. Kalaallit Nunaata Nordisk Ministerrådimut peqataanera Namminersorlutik Oqartussanit nammineq akisussaaffigineqarpoq, Naalagaaffeqatigiinit nunanut allanut politikkianit pisussaaffiunani.
Nunani Avannarlerni Ministerit Siunnersuisoqatigiivi assigiinngitsunik ilaasortaqartarput apeqqutaasarluni suleqatigiinnermut apeqqutit suut suliarineqarnersut. Nunani Avannarlerni Ministerit Siunnersuisoqatigiivi siunnersuisoqatigiit ataasiinnaanngillat, kisiannili ministerit suliatigut siunnersuisoqatigiivi qulit, ataaserlu ministerit siunnersuisoqatigiit nalinginnaasunik suliaqartut, tassalu ministerit suleqatigiiffiat.
Nunani Avannarlerni Ministerit Siunnersuisoqatigiivimi nunat avannarliit suleqatigiinneranni statsministerit qullersaasutut akisussaasuupput, Nunani Avannarlerni Ministerit Siunnersuisoqatigiivinilu suleqatigiinnerup ataqatigiissarnissaa ministerit suleqatigiit akisussaaffigalugu.
Nunat tamat aamma Kalaallit Nunaat, Savalimmiut Ålandilu naalakkersuisumik toqqaasarput suleqatigiinnermut peqataasussamik.
Kalaallit Nunaannit Pinngortitamut, Avatangiisinut aamma Nunanut Avannarlernut suleqateqarnermut Naalakkersuisoq suleqatigiinnermut peqataavoq.
Killeqarfinni akimmisaarutit pillugit Siunnersuisoqatigiit
Killeqarfinni akimmisaarutit pillugit Siunnersuisoqatigiit Nunani Avannarlerni Ministerit Siunnersuisoqatigiivisa ataani inissisimavoq. 1. januaari 2014-imi Kalaallit Nunaat Killeqarfinni akimmisaarutit pillugit Siunnersuisoqatigiivinut ilannguppoq. Naalakkersuisut isumaqatigineqarput Greenland Business Killeqarfinni akimmisaarutit pillugit siunnersuisoqatigiiffiannut ilaasortaatigaqassasoq. Killeqarfinni akimmisaarutit pillugit Siunnersuisoqatigiiffianni Nunani Avannarlerni inuit aamma suliffeqarfiit saaffiginnissutaat, killeqarfinni akornutinut tunngasut suliarisarpaat. Killeqarfinnut akimmisaarutit makkununnga tunngasuusinnaapput; najuqarfiit, suliffiit imalluunniit Nunat Avannarliit akornanni niuerneq. Killeqarfiinni akimmisaarutit ikilinerisa kingunerissavaat Nunat Avannarliit suleqatigiinnerulernerat.
Nunani avannarlernik suleqateqarnerit aamma Nunani Avannarlerni Ministerit Siunnersuisoqatigiivi paasisaqarfiginerorusukkukkit una nittartagaq takuuk: www.norden.org
Nunat Avannarliit Killiit Siunnersuisoqatigiivi
Nunat avannarliit killiit Siunnersuisoqatigiivini inatsisartut suleqatigiittarnerat ingerlanneqartarpoq. Islandimi, Savalimmiuni aamma Kalaallit Nunaanni inatsisartut ilaasortassanik arfinilinnik qinersisarput. Siunnersuisoqatigiit namminneq allattoqarfeqarput, Islandip Altingianut atasuusoq. Kalaallit Nunaata suleqatiginnittarnera Inatsisartut Allattoqarfianniit isumagineqartarpoq.
Nunat avannarliit killiit Siunnersuisoqatigiiffiat pillugu uani paasisaqarnerusinnaavutit: www.vestnordisk.is
Kalaallit Nunaanni Nordens Institut (NAPA)
NAPA suliffeqarfiuvoq Nunani Avannarlerni Ministerit Siunnersuisoqatigiivinut atasoq, suliassaalu pingaarnerit pingasut tassaapput:
· Nunanut avannarlernut allanut kultureqarnikkut attaveqartarnerup ineriartortinneqarnissaa,
· kalaallini pissutsit pillugit nunanut avannarlernut paarlattuaniillu ilisimatitsisarnissaq, kiisalu
· kalaallit kulturikkut inuunerat meeqqanut inuusuttunullu suliassaqarfiit pingaartinnerullugit tapersersorneqartarnissaat pilerisaarneqartarnissaallu.
NAPA pillugu paasisaqarnerorusukkuit nittartagaq una takuuk: www.napa.gl
Europami suleqatigiinneq
Kalaallit Nunaata EU-mut isumaqatigiissutaani pingaarnerpaat tassaapput:
· Kalaallit Nunaata EU-mit anineranut isumaqatigiissummut tapiliussaq, Grønlandsaftalen.
· Kalaallit Nunaata EU-llu akornanni aalisarnermut isumaqatigiissut.
· Oversøiske Lande og Territorier-niittut kattunnissaannut isumaqatigiissut (OLT-mik isumaqatigiissut).
· Siunnersuisoqatigiinni aalajangikkamik ilinniartitaaneq qitiutillugu suleqatigiinnissaq (2014-2020)
· Politikkikkut avammut nittarsaasseqatigiinneq (2015)
· Siunnersuisoqatigiinni aalajangikkamik EU-p suleriaasia Kimberly-mik taasaq atorlugu diamantinik suliarineqarsimanngitsunik avammut tunisinermi peqataaneq
· Siunnersuisoqatigiinni aalajangikkamik uumasut nakorsaasa nakkutilliisarnerat
· Letter of Intent – pilersaarummik nalunaarut – aatsitassanut ikummatissanullu suliassaqarfimmiittoq.
OLT-mik isumaqatigiissut
OLT-imut ilaasortaapput nunat sisamant EU-mut ilaasortat qeqertanut naalakkersuinikkut attuumassuteqartut. Nunat OLT-imut ilaasortat ukuupput; Storbritannia, Holland, Frankrig aamma Danmark. Den Europæiske Udviklingsfondimit OLT aningaasaliiffigineqartarpoq. OLT EU Kommissioniata naalakkersuisoqarfianit allaffissornikkut ingerlanneqarpoq, tamanna pissutaalluni nunat OLT-imut ilaasortat Kommissionilu imminnut qanillutik suleqatigiipput.
Kalaallit Nunaat nunanut ineriartortunut ikiorsiissutinik Europæisk udviklingsfondimit pissarsiaqarneq ajorpoq. Tamaakkaluartorli Kalaallit Nunaata OLT aqqutigalugu iluaqutissat assigiinngitsut assersuutigalugu makku pissarsivigisarpai; akileraaruteqarnani EU-mi niuerfissuarni aalisakkanik nioqquteqarneq, nunanit allaneersunit kinguppannik qaleralinnillu tuniseqqissinnaaneq, inunnik pingaarutilinnik ilisimasaqalernissamut periarfissat, tassani eqqarsaatigineqarnerullutik ataatsimeersuarnernut, isumasioqatigiinnernut workshopertoqarneranilu peqataasinnaanerit, ajunaarnersuaqartillugu ikiorneqarsinnaaneq EU-milu suliniutinut assigiinngitsorpassuarnut ilanngussinnaaneq.
Piffissami 2014-imiit 2020-mut OLT pillugu isumaqatigiissut malillugu European Investment Bank (EIB) € 100.000.000 OLT-imut aningaasaliissuteqarsimavoq. Tamatuma kingueranik, Kalaallit Nunaat aningaasaqarnerup aamma suliffissuaqarnerup ineriartortinnissaanut, EIB-imut aningaasanik atorniarsinnaavoq. Attaveqatigiinnermut tunngasut, nukissiuuteqarnermut tunngasut avatangiisinullu tunngasut EIB-imit aningaasanik taperneqartarput, aningaasaliissutit ajunaarutaasinnaasut. Aningaasaliisutit amerlanerpaartaat namminersortunut tapiissutaasarput.
Kalaallit Nunaat Association af Oversøiske Lande og Territorier-mut (OCTA) siulittaasunut ilaasortaatitaqarpoq 2012-imilu OLT pillugu isumaqatigiissummut siulittaasuulluni.
OLT pillugu paasissutissat annertunerusut nittartakkami uani pineqarsinnaapput: www.octassociation.org
Suleqatigiinnissaq pillugu isumaqatigiissut
Kalaallit Nunaata Danmarkilu suleqatigiinnissamik isumaqatigiissuteqartut aammattaaq Kalaallit Nunaat EU-lu suleqatigiinnissamik isumaqatigiissuteqarput. Piffissami 2014-imiit 2020-mut ilinniartitaanerup pingaartinneqartussatut suliniutigineqarnissaa Naalakkersuisut salliutippaat, isumaqatigiissummili isummiunneqarpoq, suliassaqarfiit allat ilanngunneqarsinnaasut (assersuutigalugu aatsitassat ikummatissallu, avatangiisit aamma takornariaqarneq), illuatungeriinit isumaqataaffigineqarpat. Isumaqatigiissutip piviusunngortinnissaa aalajangersimasunik angusassalinnik kiisalu angusimasat nalilersornissaanut pilersaarutiliornikkut.
Nunat tamalaat akornanni isumaqatigiissutit
EU-mi aalisarnikkut suleqatigiinnissamut isumaqatigiissutip saniatigut (takkut EU-mi suleqatigiinnermut immikkoortoq) Kalaallit Nunaat aalisarnikkut illugiimmik Norgemut, Ruslandimut, Savalimmiunut Islandimullu isumaqatigiissuteqarpoq.
Aalisarneq pillugu suleqatigiinnissamik isumaqatigiissut
Aalisarneq pillugu periarfissanik aalajangersagaq kiisalu tassunga atasumik protokoli tunngavigalugu nunarta karsia pisassanut taarsiullugu aningaasanik akiliinissamik pisussaatitaavoq. Alisarneq pillugu suleqatigiilluni Isumaqatigiissutip Kalaallit Nunaata EU-llu akornanni suleqatigiinnissaq siunertaraa. Kalaallit Nunaat EU-mut aalisakkanik pisassiisippat EU naatsorsuutinut akiliisaaq. Isumaqatigiissuut ukiut arfinillit atuuttussaavoq protokoli ukiut pingasut atuuppoq. EU-p Namminersorlutillu Oqartussat akunnerminni aalisarneq pillugu suleqatigiinnissamik isumaqatigiissummi aalajangersakkat pillugit isumaqatigiissutigaat. Protokoli tunngavigalugu ukiumut pisassiissutit aamma aalisarnermut politikkit iluarsaanneqartarput.
Northern Periphery and Arctic Programme
Northern Periphery Programme (NPP) EU-mit suliniutaavoq piffinni ineriartortitsinerni aningaasaateqarfiulluni. NPP-ip inuussutissarsiutit avinngarusimasuni ineriartortinneqarnissaat siunertaraa. Kalaallit Nunaat 2000-imili NPP-mut ilannguppoq.
2014-mi programmi nutarsarneqartussaavoq. Programmi nutaaq Northen Periphery and Arctic-mik taaguuteqartinneqassaaq (NPA). 2014-mit 2020-mut programmi atuutsinneqarumaarpoq.
Northern Periphery Programme annertunerusumik paasisaqarusukkuit una anittartagaq alakkarsinnaavat: www.northernperiphery.eu
Nunarsuaq tamakkerlugu suleqatigiinneq, FN
Kalaallit Nunaat FN-mi suleqatigiiffinnut arlalinnut ingerlaavartumik assersuutigalugu Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit FN-ip siunnersuisoqatigiivinut (HRC) aamma Nunat Inoqqaavisa Pisinnaatitaaffii pillugit Immikkut ilisimasalittut suleqatigiissitamut (EMRIP).
Kalaallit nunaat Nunat Inoqqaavisa Oqaasissaqarfiinut tunngatillugu Naalagaaffiit Peqatgiit Oqallittarfiannut (UNPFII-mut) peqataasarpoq. Taamatuttaaq Kalaallit Nunaat nunat inoqqaavinut tunngasut ataavartumik Ataatsimiittartoqatigiivini peqataasarpoq, FN-ip aningaasaqarnermut inuuniarnermullu Siunnersuisoqatigiivini (ECOSOC) ilaatigut kalaallit danskillu 2002-mi iliuuseqarnerisigut pilersinneqartunut.
Nunarsuaq tamakkerlugu suleqatigiinneq pillugu paasissutissat annertunerusut nittartakkami uani takukkit: www.ohchr.org
Nunat tamalaat akornanni sila
FN-ip silaannaq pillugu isumaqatigiissutaanut (UNFCCC) Kalaallit Nunaat peqataavoq, ukiullu tamaasa isumaqatiginninniarnerni aammalu pineqartunut ukiumoortumik ataatsimiinnerni (COP-nik taaneqartuni) nunat tamalaat akornanni isumaqatiginninniarnernik imaqartunik Kalaallit Nunaata susassaqarfii pillugit peqataasarluni,
FN-ip silaannaq pillugu isumaqatigiissutaa nittartakkami: www.unfccc-int –imi atuarneqarsinnaavoq.
Nunarsusaq tamakkerlugu suleqatigiinneq, WTO
28. novembari 1994 Naalakkersuisut aaliangerput Kalaallit Nunaata 1995-imi atuutilertussamut Nunarsuarmi suleqatigiiffimmut (WTO) Naalagaaffeqatigiit ilanngunnerat malinniarlugu. Nunanut allanut niuernermi atugassarititaasut pitsaanerpaat anguniarneri ilanngunniarnermut siunertarineqarpoq. Naalakkersuisut 9. decembari 2005-imi aaliangerput inatsisit WTO-mi maleruagassat malillugit ilusilerneqassasut. Piffissami matumani Naalakkersuisut WTO-mut nalunaaruteqartalerniarlutik Doha-rundip naammassinissaa utaqqivaat..
WTO pillugu paasissutissat annertunerusut nittartakkami uani takuneqarsinnaapput:
Nunanik allanik niueqateqarnermi politikki
Nunanik allanik niueqateqarnermi politikkimi Kalaallit Nunaata Issittullu susassaqarfiisa aningaasaqarnikkut periarfissiinissaannik isumannaarineq pingaarnertut inissisimatippaa. Nunatsinni aalisarneq inuussutissarsiutini annerpaallunilu pingaarnerpaavoq, tassani nalimut pilersitsinermi pingaarnerpaaq aammalu avammut tunisinermi annertunerpaaq pisarpoq. Taamaattumik niuernermi siuarsaaneq nunatta aningaasaqarnikkut imminut napatissinnaanerulernissaata isumannaarneqarnissaanut pingaartuuvoq. Namminersorlutillu Oqartussat niuernikkut suleqatigisartakkanut qaninnerpaanut attaveqarnerit annertusiartortippai aammalu nunanut allanut niuernikkut suleqatigiinnermi isumaqatigiissutinut piumasaqaatit pitsaanerunissaannut isumannaarisuullutik.
Illugiilluni isumaqatigiissutit allat
Kalaallit Nunaat nunat uku Island, Canada (Nunap immikkoortortai Northwest ATerritories, Québec aamma Nunavut tassunga ilaapput) aamma Korea Kujalleq paarlaateqatigisarlugit suleqatigivai.
Suleqatigiinnermut siunertaasut pingaarnersarivaat ilinniartitaaneq, inuussutissarsiutit siuarsarnerat, pisussussutinik atuineq aamma piujuartussanik ineriartortitsineq pillugit suleqatigiilernissaq.
Nittartakkat
Nunanut Allanut Pisortaqarfik,
Se mere om Udenrigsdirektoratet, nunanut allanut tunngasutigut naalakkersuinikkut ingerlatsineq pillugu nassuiaat, nunani allani Sinniisoqarfiit, aalisarnermut isumaqatigiissut, suleqatigiinnissamut isumaqatigiissut, OLT-mik isumaqatigiissut, Canadamik suleqateqarneq, illersornissaq isumannaallisaanerlu pillugit nittartakkami: www.naalakkersuisut.gl –imi atuartoqarsinnaavoq. Tassani aamma nassaassaapput nunat tamalaat akornanni Kalaallit Nunaata isumaqatigiissutai.